juni 2021
Weinig kinderen lijken nog te lezen voor hun plezier. Uit onderzoek blijkt dat 6% van de leerlingen uit groep 5 thuis nooit een boek leest en 53% soms. In groep 8 stijgt dit naar 12% en 55%. Onder jongeren is gebleken dat 44% (!) nooit een boek leest. Ook de poll op mijn instagram-story bevestigde dit. Ouders gaven aan dat hun kind niet voor zijn/haar plezier leest (50%), terwijl ouders zelf wel (78%) voor hun plezier lezen.
Figuur 12: Frequentie van thuis boeken lezen door leerlingen groep 5-8, monitor dBos po meting 2017-2018
(bron: Cijfers en meningen over lezen in Nederland)
En naast het plezier daalt het leesniveau ook nog eens. Waarschijnlijk mede door het gebrek aan leesplezier, waardoor er te weinig gelezen wordt. Er is een onderzoek gedaan naar het leesniveau onder 15-jarige leerlingen. In Nederland heeft 24,1% van de 15-jarige leerlingen in 2018 een lage leesvaardigheid, in 2015 was dit ‘maar’ 18,1%.
Ik zie het ook om mee heen dat er weinig voor plezier gelezen wordt. Veel vrienden, familie, kennissen en collega’s geven aan dat ze geen tijd hebben om te lezen. Of nemen ze er geen tijd voor? Ik vind het heerlijk om te lezen voor mijn plezier. Ik neem hier ook echt bewust de tijd voor. Even de telefoon aan de kant, in mijn heerlijke relaxstoel, thee erbij en lezen maar op mijn e-book. Soms lees ik maar een kwartiertje, andere keren kan ik mijn boek niet wegleggen en ga ik te laat naar bed. Maar ik lees echt voor mijn plezier. Wel meestal een feelgood romannetje of reisverhalen.
Moeten
Ik heb mezelf al een paar keer het doel gesteld om vakliteratuur te lezen. Elke dag een half uurtje ofzo. Maar het werkt niet. Ik begin dan gemotiveerd aan een boek, maar het blijft me niet boeien. Óf de stof is op dat moment niet relevant voor mijn werk óf de stof is al grotendeels bekend óf het is zo saai, onoverzichtelijk of met teveel vakjargon geschreven dat ik afhaak.
Maar als ik iets wil weten omdat ik mezelf wil verbeteren, of dat nu in marketing, coaching of op schrijfgebied is, dan ga ik op zoek naar informatie en boeken en lees ik het vaak in 1 keer uit of ik ga gericht na elk hoofdstuk aan de slag met hetgeen wat ik ervan heb geleerd.
Dus als het moet, dan lukt het niet.
Onderwijs
En is dat nu juist niet wat er gebeurd in het onderwijs? Er moet gelezen worden. In boeken die passen bij de les, het leesniveau of omdat ze moeten oefenen om vragen te beantwoorden over verschillende soorten teksten. Veel scholen verplichten het lezen bij binnenkomst in de ochtend, maar is dat lezen voor het leesplezier?
Update september 2024:
Deze maand was het weer in het nieuws bij Jinek. Kinderen lezen niet meer voor hun plezier en ‘l op de 3 leerlingen in ons land is laaggeletterd’…
Ik adviseer ouders altijd om te kijken naar leuke series of leuke teksten om het lezen mee te oefenen. Niet kijken naar het niveau van het kind, maar naar de interesse! Mijn dochters zijn beiden dol op series en dan moet het ook echt op volgorde gelezen worden. De bieb is echt een uitkomst, op tijd de boeken reserveren en lezen maar! Een leesbingo kan helpen om je kind op weg te helpen.
Mijn oudste leest vooral de paarden-boeken. Er zijn er gelukkig genoeg! De jongste heeft een abonnement op de Penny, komende verjaardag wil ze voor de derde keer weer een jaarabonnement. En wanneer ze in een Donald Duck leest kun je op z’n kop gaan staan, maar ze zal het niet doorhebben, zo geconcentreerd zit ze dan te lezen. In periodes leest ze ook ‘gewone’ leesboeken. Na ‘De waanzinnige Boomhut met alle verdiepingen’, ‘Het leven van een Loser’ en ook de diverse paardenboeken is ze nu bezig in mijn boeken van 20 jaar geleden van Harry Potter. Hier is ze nog wel even zoet mee, lekkere dikke boeken met kleine lettertjes! 🙂
Begrijpend lezen
Maar waarom lezen kinderen niet zo graag voor hun plezier? Arjan Lubach heeft hier vorig jaar aandacht aan besteed met zijn programma Zondag met Lubach. Hij haalt uit naar het begrijpend lezen op de scholen. Hij refereert naar een kamerstuk van Els Stronks waarin zij zegt “Nederland is (met Vlaanderen) vrijwel het enige land dat zo exclusief op die leesstrategieën en argumentatiestructuren focust.”
Als juf was begrijpend lezen nooit mijn favoriete les om te geven aan leerlingen. Ik snapte nooit zo goed wat ik aan het doen was. Wat was het doel? Ik kreeg zelfs begeleiding met mijn begrijpend-lezen-lessen. Ik moest meer ‘modellen’, meer voordoen, dus dat deed ik. Met het gevolg dat alle leerlingen de volgende CITO een hele lage score hadden. Ik deed nu teveel voor, waardoor de leerlingen niet leerden de vragen van CITO (die trouwens heel anders zijn dan welke methode Begrijpend lezen dan ook) zelfstandig te maken!
Toen al gaf ik les via Nieuwsbegrip (begrijpend lezen met het nieuws van de dag), leuke teksten die de kinderen zouden moeten aanspreken. Maar we waren helemaal niet bezig met de tekst, met het verhaal. Je moest vragen beantwoorden, letten op alinea’s, kopjes, signaalwoorden… Els Stronks: “Begrijpend lezen doet dus vrijwel niets meer met de inhoud van de tekst.”
Update juli 2021:
Ook de volkskrant schreef een stuk over het (begrijpend) lezen:
“Wordt op school het lezen zo slecht aangeleerd of zelfs ontmoedigd dat leerlingen zich ervan afkeren, met alle ellende van dien? Wat zijn de oorzaken van het schrikbarende aantal laaggeletterden, van wie tweederde met het Nederlands als moedertaal? En vooral: welke oplossingen zijn er? We vroegen het 23 deskundigen, van hoogleraren tot laaggeletterden en van schoolmeesters tot beleidsmakers. Uit al hun antwoorden gezamenlijk stelden we een top-7 samen: dit moet er gebeuren om de laaggeletterdheid in Nederland aan te pakken, zodat het probleem in 2030 niet meer bestaat.”
Lees hier het hele artikel ‘Zo kan iedereen in Nederland in 2030 lezen en schrijven (oplossing 1: schaf het vak ‘begrijpend lezen’ af)
(Helaas niet meer zonder abonnement te lezen)
Lezen voor beelddenkers
In mijn praktijk zie ik meestal dat beelddenkers óf moeite hebben op lees/taalgebied óf moeite hebben op rekengebied. Als lezen niet vanzelf gaat, is het niet leuk. Je niveau blijft lager en je moet veel oefenen. Vaak in boekjes op je leesniveau, maar dat zijn vaak geen leuke verhalen. Het bevordert zeker niet het leesplezier.
Tijdens mijn begeleiding leer ik ze eerst het alfabet aan. De basis van het lezen! Daarna gaan we op zoek naar een tekst met een voor hen interessante inhoud. Iets waarover ze willen lezen. Aan ouders geef ik het advies dat ze boeken (het liefst een serie) kunnen zoeken waar hun kind blij van wordt en als dat een hoger leesniveau is, dan is het maar zo. Ga dan vaker samen lezen, lees stukjes voor, praat erover. Wedden dat je kind meer plezier in lezen gaat krijgen?
Het begrijpend lezen gaat bij mijn begeleiding niet meer om het lezen, maar om het zoeken naar antwoorden in een tekst. Dát is wat ze moeten doen bij CITO begrijpend lezen en dát is wat belangrijk is voor het schooladvies richting het voortgezet onderwijs.
Advies van ouders om leesplezier te stimuleren
Op mijn instagram-story heb ik ouders gevraagd hoe zij hun kind stimuleren. Daar heb ik leuke reacties op gekregen, oa:
- Voordat ze gaat slapen ‘mag’ ze nog even opblijven door te lezen in bed
- Stripboeken, Donald Duck, boeken zoals ‘De waanzinnige boomhut’, ‘Leven van een loser’ én Roald Dahl
- Samen lezen en nog steeds verhaaltjes voorlezen
- Zelf het leesboek uitkiezen. Al vanaf zijn 5e
Mijn advies voor meer leesplezier
- Geef het goede voorbeeld, laat zien dat lezen leuk is. Dat je zelf voor je plezier leest, dat je daar de tijd voor neemt.
- Ga samen naar de bibliotheek of naar de boekenwinkel om boeken uit te zoeken.
- Praat over boeken, praat over het verhaal.
- Lees voor en laat je voorlezen. Ook als je kind al op het voortgezet onderwijs zit.
- Geniet van lezen en boeken!
- En soms heeft je kind een steuntje in de rug nodig om verder te kunnen, zeker als je kind een beelddenker is. Kijk dan eens bij de training ‘Beelddenkers zijn fantastisch!’.
Hoe stimuleer jij het leesplezier bij je kind?
Laat het me weten in de reactie hieronder.
