juli 2022 (update februari 2023)
Als je leert lezen, begin je met de klanken van de letters. Maar zo werkt het niet voor beelddenkers. En als beelddenkers het alfabet niet goed kennen, zal het leesniveau waarschijnlijk ook niet op niveau zijn.
Stel dat kleuters de letters als volgt aangeboden krijgen:
Juf gisteren: ‘Vandaag leren we de letter ‘buh’ van bed. Zo ziet de letter eruit.‘
Juf vandaag: ‘We gaan verder met de letter ‘buh’ van bus.‘
De beelddenker zal denken dat het een andere letter is. Want deze letter hoorde gisteren bij bed en vandaag bij bus. De ene dag laat de juf de letter wel zien en de andere dag niet of misschien ook wel, maar ook al zien ze de letter wel, dan nog zal de letter niet goed (genoeg) in het hoofd komen te staan, omdat het als losse letter aangeboden wordt.
Hoe komt het dat het voor beelddenkers niet werkt om te beginnen met de klanken?
Het heeft meerdere redenen.
- Ze hebben geen overzicht
- Ze weten de naam van de letter niet
- De letters kunnen draaien
1. Geen overzicht
Wanneer beelddenkers geen overzicht hebben, zullen ze het niet goed kunnen opslaan. Beelddenkers leren van geheel naar deel. Dat noem je TOPdown.
Zoals de kleuterjuf in het voorbeeld de letter ‘buh’ aanleert, begint ze bij een deel (losse puzzelstukjes) en zal zo uiteindelijk naar het geheel gaan (de uiteindelijke puzzel) als ze alle letters besproken heeft. Daardoor is er geen overzicht vooraf wat de juf dat jaar gaat aanleren over het alfabet.
Door ze een overzicht te geven van het alfabet, leren ze dat er ‘maar’ 26 letters zijn. Door ze in groepjes te zetten, kunnen ze het ook gaan oefenen in stukjes, zodat ze het overzicht in hun hoofd kunnen zetten.
Wil je meer lezen over TOPdown, klik dan hier.
Hier vind je het alfabet voor beelddenkers.
2. Ze weten de naam van de letter niet
Wanneer kinderen de naam niet weten van de letter zal het niet in het hoofd komen te staan. Het is dus belangrijk om het overzicht in het hoofd te zetten van de beelddenker, maar ook zeker om alle letters een naam te geven. Alle letters hebben een eigen naam, zoals in ABC en dus niet de klank die ze in groep 3 leren.
Marijke van Vuure beschrijft het heel mooi in haar boek ‘dyslexie en touwtje springen’. (Veel kinderen met dyslexie zijn beelddenkers):
Als iets een naam heeft, bestaat het
In Nederland leren kinderen lezen met de klanken van de letters. Dit is voor 90% van alle kinderen een goede manier om te leren.
Klanken kun je echter niet zien, klanken moet je horen. En voor een dyslectisch kind is leerstof opnemen met de oren niet het sterkste punt. En bovendien: bij één letter horen meerdere klanken. Verwarring ten top!
Nadat ze alle letters bij naam kennen in het overzicht, kunnen ze er pas de bijbehorende klanken aan leren koppelen.
Je denkt misschien dat je kind het alfabet kent als hij het kan zingen. Maar op deze manier is het een riedeltje, ze hebben dan geen beeld bij de letters. De beelddenker zou overal in het alfabet moeten kunnen beginnen (schrijven en opzeggen), dan kent hij/zij het.
3. Letters kunnen draaien
Beelddenkers kunnen 4D denken in hun hoofd. Daardoor is de letter p hetzelfde als de q, d, b… Als deze letters een naam krijgen met het beeld erbij, leren ze dat de letter blijft ‘staan’ en is de letter geautomatiseerd.
Dus… in het hoofd zetten
Maar hoe doe je dat? Ik geef je hieronder een aantal oefeningen, maar meestal lopen beelddenkers ook tegen andere dingen aan op school, zoals het automatiseren van de sommen t/m 20 en tafels of het klokkijken. Wil je dat je kind een goede basis heeft om door te stromen naar de bovenbouw? Dan kun je overwegen om een training van 8 sessies te starten. Dan leert je kind (en jij als ouder) hoe hij/zij het beste leert als beelddenker en hoe je als beelddenker de basis in je hoofd kunt zetten, zodat je de uitleg van de leerkracht beter begrijpt. Wil je meer weten over de training ‘beelddenkers zijn fantastisch!’, waar beelddenkers o.a. leren het alfabet in hun hoofd te zetten?
Leeskilometers maken
Behalve het alfabet leren, is het ook belangrijk om leeskilometers te maken. Maar ook zeker om succeservaring op te doen. Je kunt dit doen door eenzelfde bladzijde of verhaaltje meerdere keren achter elkaar te laten lezen. Dus bijvoorbeeld de hele week (zo’n 5x) hetzelfde te lezen. Je zult merken dat het steeds makkelijker gaat, en ja dat komt ook dat je kind de woorden gaat onthouden en herkennen, maar dat is wat je uiteindelijk ook wilt! Je zult in iedergeval een grote glimlach gaan zien bij je kind. En als lezen (weer) leuk gaat worden, zal je kind ook gaan groeien met lezen (en zelfvertrouwen!).
Ga verhalen lezen met onderwerpen waar je kind geïnteresseerd in is. T/m AVI M5 is mijn advies om boeken op niveau te gaan lezen, maar zoek wel naar leuke series of (jeugd)informatieboeken. Vanaf AVI E5 kun je het niveau meer loslaten. Je kunt dan alle informatieboeken of leesboeken gaan lezen. Je kunt ook kijken op de site van Ralfilezen. Je vindt hier korte teksten op thema, ze zijn ontwikkeld om 5x te lezen.
Oefeningen
Hier een aantal oefeningen om het alfabet in het hoofd te zetten. Je kunt alle oefeningen ook vinden in de webshop (klik op ‘lezen’).
Een leuke manier om het alfabet voor beelddenkers te oefenen is met een kleurplaat. Klik hier voor de kleurplaat.
Print de letters uit en laat ze net als het overzicht op de grond leggen. Laat ze ook eens beginnen bij een ander groepje. Klik hier voor de letters.
Ga alle letters kleien! Beelddenkers leren ook door te doen.
Leeskilometers maken met de leesbingo. Klik hier voor de leesbingo.
❓Kent jouw kind het alfabet, en dan bedoel ik niet het riedeltje opzeggen/zingen, maar echt alle 26 letters bij naam en beeld? En schrik niet als jouw kind het in groep 7 nog niet kent, het kan maar zo. Laat het me weten in de reactie.
Wat als je kind zo’n hekel aan lezen heeft gekregen, omdat het niet lukt. En het saai is.. dan is eenzelfde tekst 5x lezen toch juist heel demotiverend?
Ik snap je vraag, lastig om je kind weer gemotiveerd te krijgen als het niet lukt.
In het artikel geef ik aan dat het belangrijk is om succeservaringen op te doen. Dat creëer je door vaker eenzelfde tekst te lezen. Het lezen van de tekst zal steeds sneller en makkelijker gaan. Dus een succeservaring. Daarbij geef ik ook aan om boeken/verhalen te gaan uitzoeken die aansluiten bij de interesse van je kind. Dit is heel belangrijk. Daardoor zal lezen weer leuker en minder saai worden!